2. La amikino de Marko

Przymiotnik

Końcówka przymiotników to -a.

  • bela – piękny
  • granda frato – duży brat
  • malgranda fratino – mała siostra

Biernik

Esperancki biernik (kogo? co?) ma końcówkę -n i wskazuje osoby oraz przedmioty, na które działa czasownik przechodni. Końcówkę -n możemy dodać do rzeczowników, przymiotników, zaimków.

  • Mi vidas amikon – Widzę przyjaciela.
  • Mi vidas bonan amikon – Widzę dobrego przyjaciela.
  • Mi vidas lin – Widzę go.
  • Mi vidas mian amikon – Widzę mojego przyjaciela.
  • Mi vidas miajn bonajn amikojn – Widzę moich dobrych przyjaciół.
  • Kion mi vidas? – Co widzę?
  • Kiun mi vidas? – Kogo widzę?
  • Kiun instruiston mi vidas? – Którego nauczyciela widzę?

Biernika nigdy nie używamy po czasownikach: estas, sidas, a zawsze po havas, vidas

  • Vi estas bona amiko – Jesteś dobrym przyjacielem.
  • Vi estas bonaj amikoj – Jesteście dobrymi przyjaciółmi.

Szyk zdania

Poniższe dwa zdania znaczą dokładnie to samo:

  • Mi legas libron. = Libron legas mi. – Ja czytam książkę. Zależności między wyrazami w zdaniu określa biernik (-n) a nie szyk zdania.

Lernanto demandas instruiston. – Uczeń pyta nauczyciela.

Lernanton demandas instruisto – Ucznia pyta nauczyciel.

Czas przyszły i przeszły

Bezokolicznik: -i

  • labori – pracować

Czas teraźniejszy: -as

  • mi laboras – Pracuję
  • vi laboras – Pracujesz/Pracujecie.
  • li/ŝi laboras – On/ona pracuje
  • ni laboras – My pracujemy
  • ili laboras – Oni pracują

Czas przeszły: -is

  • mi laboris – Pracowałem.
  • vi laboris – Pracowałeś./Pracowaliście.
  • li/ŝi laboris – Pracował/pracowała.
  • ni laboris – Pracowaliśmy.
  • ili laboris – Pracowali.

Czas przyszły: -os

  • mi laboros – Będę pracował/a.
  • vi laboros – Będziesz pracował/pracowała. / Będziecie pracowali/pracowały.
  • li/ŝi laboros – On będzie pracował. / Ona będzie pracowała.
  • ni laboros – My będziemy pracowali/pracowały.
  • ili laboros – Oni będą pracowali. / One będą pracowały.

ke

  • ke – że
  • Vi vidas, ke mi manĝas – Widzisz, że jem.
  • Li diras, ke li iros – On mówi, że pójdzie.

mal-

przeciwieństwo:

  • bona – dobry
    • malbona – zły
  • granda – wielki
    • malgranda – mały
  • bela – piękny
    • malbela – brzydki

ge-

osobnicy obojga płci, para:

  • gefratoj – bracia i siostry
  • gepatroj – rodzice

Kilka zwrotów

  • Bonvolu – Proszę, zechciej, pozwól
  • Dankon – Dziękuję
  • Saluton – Cześć

Pytania

Na pytanie KIO odpowiada wyraz z końcówką -O. Na pytanie KION odpowiada wyraz z końcówką -ON. Na pytanie KIA odpowiada wyraz z końcówką -A. Na pytanie KIAN odpowiada wyraz z końcówką -AN. Na pytanie KIAJ odpowiada wyraz z końcówką -AJ. Na pytanie KIAJN odpowiada wyraz z końcówką -AJN.

  • Kio estas tio? Libro. – Co to jest? Książka.
  • Kion mi vidas? Mi vidas tablon – Co widzę? Widzę stół.
  • Kian kafon mi ŝatas? Mi ŝatas varman kafon – Jaką kawę lubię? Lubię ciepłą kawę.
  • Kiajn okulojn ŝi havas? Ŝi havas belajn okulojn – Jakie ona ma oczy? Ona ma ładne oczy.

Na pytania KION może odpowiadać również czasownik:

  • Kion ŝi faras? Ŝi legas – Co ona robi? Ona czyta.