5. Nova aŭto

Korelativna tabela

Poglejte korelativno tabelo v Dodatku in opazujte, kako logično je narejena: pomen vsake od 45 besed v njej je sestavljena iz pomena prvega elementa in pomena drugega elementa. Zapomnite si zlasti naslednje:

  • ĉio – vse
  • ĉiu – vsak
  • ĉiuj – vsi (plural)
  • ĉiam – vedno
  • iom – nekaj

Nekatere besede v tabeli lahko dobijo končnici -j (množina) in -n (akuzativ):

  • končnico -j lahko dodamo k besedam s končnico -u in -a
  • končnico -n lahko dodamo k besedam s končnico -o, -u, -a and -e:

Kio

  • Kio – kaj
  • kion – kaj (kot predmet glagola)

Primer:

  • Kion vi manĝas? Kukon mi manĝas.

Kiu

  • Kiu – kdo (ednina), kateri
  • kiun – koga (ednina), katerega (predmet glagola)
  • kiuj – kateri (množina)
  • kiujn – katere (množina)

Kia

Primeri:

  • Kia estas la vetero? – Kakšno je vreme?
  • Kian aŭton vi havas? – Kakšen avto imate?
  • Kiaj estas ŝiaj leteroj? – Kakšna so njena pisma?
  • Kiajn fotojn vi faris? – Kakšne fotografije si naredil?

Kie

  • Kie – kje
  • Kien – kam

Primera:

  • Kie mi estas? – Kje sem?
  • Kien vi iras? – Kam greste?

S predlogi

  • Al kiu – h komu
  • kun kiu – s kom
  • al tiu – k tistemu
  • inter tiuj – med tistimi

Stopnjevanje pridevnikov in prislovov

Primernik tvorimo z besedo pli (več):

  • pli bona – boljši
  • pli granda – večji

Presežnik tvorimo z besedo plej (naj):

  • plej bona – najboljši
  • plej granda – največji

"Od" ali "kot" prevajamo z ol:

  • pli bona ol vi – boljši od tebe

V presežniku se "od" prevaja z el:

  • La plej bona el ĉiuj – najboljši od vseh.

Pli and plej se uporabljajo tudi s prislovi:

  • pli rapide – bolj hitro, hitreje
  • plej rapide – najbolj hitro

Dum

Dum je predlog ("med", "medtem ko") in veznik ("dokler"):

  • Li sidas dum la manĝo. – Sedi med jedjo.
  • Ŝi skribas dum li legas. – Piše, dokler on bere.

Ĉi

Besedo ĉi uporabljamo s ti besedami iz korelativne tabele in približuje njihov pomen. Na primer:

  • tiu – tisti / tiu ĉi ali ĉi tiu – ta
  • tie – tam / tie ĉi ali ĉi tie – tu

Pripona -ind

pomeni "biti vreden":

  • aŭskultinda – vreden/na poslušanja
  • leginda – vreden/na branja
  • bedaŭrinde – vredno obžalovanja, na žalost
  • nedankinde – ni vredno hvaliti, ni za kaj